Cumhur Akbulut yazdı: Türkiye coğrafi işaretli ürünlerde potansiyelini ortaya çıkarma yolunda

Cumhur Akbulut

Adres Patent Genel Müdürü

Ülkemizde hali hazırda AB tescili alan coğrafi işaretli ürün sayısı 7 olarak dikkat çekiyor. Coğrafi işaretli ürün potansiyeli bakımından Türkiye’de yaklaşık 3 binin ürünün olduğu tahmin ediliyor, son iki yıllık verileri ele aldığımızda 800 dolayında olan coğrafi işaretli ürün sayımız 1.200’ün üzerine çıkmış durumda.

Kırsal kalkınmanın önemli parametreleri arasında yer alan coğrafi işaretli ürünlere talep her geçen gün artıyor. Özellikle son iki yıllık süreçte ülkemizde yerel ve ulusal bazda birçok oyuncu coğrafi işaretli ürünlerde mevcut potansiyeli ortaya çıkarmak adına önemli çalışmalara imza attı. Verileri ele aldığımızda son iki yılda 800 dolayında olan coğrafi işaretli ürün sayımız 1200’ün üzerine çıkmış durumda. Yakalanan bu ivmede etkili olan unsurları ise şu şekilde sıralayabiliriz:

·      Pandemiyle birlikte güvenilir ürünlere yönelik taleplerin artması

·      Kırsalda coğrafi işaret alan yöresel ürünlerin ekonomik olarak karşılığının olması

·      Tanıtımı ve bilinirlik çalışmalarına daha fazla ağırlık verilmesi

·      STK’lar başta olmak üzere birçok kurumun coğrafi işaret konusunda belirli bir farkındalığa sahip olması

·      İşin sınai mülkiyet hakları kısmında sektör profesyonellerinden daha fazla yararlanılması

Avrupa Birliği tescili alan ürünlerde ihracat kolaylaşıyor

Coğrafi işaretli ürünlerin ihracat konusunda da bazı destek mekanizmaları devreye alınmalı. Özellikle AB tescillerini yaygınlaştırmak ve kolaylaştırmak adına atılacak adımlar hem ülke ekonomisine hem de o bölgenin bilinirliğine katkıda bulunarak ‘Kazan-kazan’ ilişkisini ortaya çıkarıyor. Peynir ülkesi olmamasına rağmen Fransa’da peynir ihracatı 3,3 milyar doları buluyor. Bunun da yaklaşık yüzde 90’lık kısmı coğrafi işaretli ürünlerden oluşuyor. Sadece peynir özelinde bile durumu ele aldığımız zaman Fransa’dan daha büyük zenginliklere sahip olduğumuzun altını çizebiliriz. Bu potansiyeli ortaya çıkarmak bizim elimizde. Diğer taraftan coğrafi işaretli ürünlerin ihracatı da kolaylaştırdığı biliniyor. Özellikle bazı ticaret ve sanayi odaları stratejik öneme sahip ürünlerde örneğin pirinç gibi AB tescili olarak ihracat tarafında daha aktif bir şekilde rol almayı hedefliyor.

Perakende sektöründeki oyuncular raflarına daha fazla coğrafi işaretli ürün koymalı

Marketler başta olmak üzere perakende sektöründe faaliyet gösteren birçok oyuncunun coğrafi işaretli ürünler konusuna daha fazla önem vermesi gerekiyor. Ortalamaya baktığımızda ülkemizdeki marketlerde yer alan coğrafi işaretli ürün oranı yüzde 10’u bulmuyor. Tarım ve Orman Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı başta olmak üzere bu alanda en azında marketlerin belli bir oranda coğrafi işaretli ürünü raflarda bulunma zorunluluğunu getirmesi hem mevcut potansiyeli ortaya koyma konusunda daha hızlı yol alınması sağlayacak hem de kırsalda tersine göçü tetikleyebilecek.

708 ürün coğrafi işaret almaya aday

Ülkemizde coğrafi işaret başvurusu devam eden 702 ürünümüz var. Bu ürünlerle ilgili tescil işlemelerinin hızlı bir şekilde sonuçlanması ürünün değerinin artması süreci bakımından oldukça değerli. Sonuş itibarı ile coğrafi işaret alan herhangi bir ürünün değeri de ortalama yüzde 20 ila yüzde 30 arasında artış gösteriyor. Buna birde ihracatı eklediğimiz zaman ortaya çıkan katma değer zincirleme bir etki yaratıyor. Bu kapsamda bazı zincir maketlerin raflarında coğrafi işaretli ürün sayısını artırma kararı almaları bu ekosistem için önemli bir yere sahip.