Dünya gıda ithalatına 2 trilyon dolar ödeyecek

Üretim maliyetlerinin artması ve tedarik zincirlerinde yaşanan bozulmaların olumsuz etkileri, küresel gıda ithalatına da yansıyor.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), yayınladığı son raporda dünya gıda ithalat faturasının 2022’de önceden tahmin edilenden daha yüksek olarak 1.94 trilyon dolara yükseleceğini duyurdu. Söz konusu rakamın tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 2021’deki rekor seviyeye göre yüzde 10’luk bir artış anlamına geleceğini de kaydetti. Gıda ithalat faturasındaki artışın büyük bir kısmının yüksek fiyatlar nedeniyle gelişmiş ülkelerden kaynaklandığı belirtilirken, düşük gelirli ülkelerin yüksek fiyatlardan daha fazla etkilendiği de vurgulandı.

GIDA ŞOKU PENCERESİ

FAO raporunda ayrıca yüksek gelirli ülkelerin tüm gıda ürünleri yelpazesinde ithalat yapmaya devam ederken, gelişmekte olan ülkelerin giderek daha fazla temel gıdaya odaklanmasıyla mevcut farklılıkların daha belirgin hale geleceği konusunda da uyarıda bulunuluyor. Bu bakımdan raporda düşük gelirli ülkeler arasında hızla artan gıda ithalat maliyetlerinin yükünü hafifletmek için Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) açıkladığı ‘Gıda Şoku Penceresi’ programına da atıf yapılmış. Hatırlanacağı üzere IMF, ekim ayında acil durum finansman araçları kapsamında ‘Gıda Şoku Penceresi’ programını onayladığını duyurmuştu. IMF’nin açıklamasında yeni finansman penceresinin, küresel gıda kriziyle ilgili acil ödeme dengesi ihtiyacıyla karşı karşıya kalan ülkeler için acil durum finansmanına ek erişim sağlayacağı, bir yıl süreyle geçerli olacağı da belirtilmişti.

MALİYETLERDEKİ ARTIŞ

Gıdadaki küresel ithalat faturasının yanında FAO’nun son raporunda dikkat çektiği bir başka mesele de tarım girdi maliyetlerindeki artış. Tarımda küresel girdi ithalat faturasının 2022 yılında bir önceki yıla göre yüzde 48 ve 2020’ye göre yüzde 112 artışla 424 milyar dolara yükseleceği de öngörülüyor. Söz konusu artışta ithal edilen enerji ve gübre maliyetlerindeki artışın etkisine de dikkat çekilmiş. Enerji ve gübre maliyetlerindeki artışın düşük gelirli ve düşük orta gelirli ülkelerin ithalat faturalarında baskı oluşturduğu da belirtiliyor. Bazı tarım üreticisi ülkelerin girdi maliyetlerini azaltmak zorunda kalabileceği ve bunun da kaçınılmaz olarak daha düşük üretimle sonuçlanabileceği uyarısında da bulunuluyor.

İSRAFIN BOYUTU

Tarımsal üretim maliyetlerindeki ve gıda fiyatlarındaki artış küresel bir sorun. Ancak bir başka küresel sorun ise gıda israfı. FAO’nun daha önceki bir başka araştırmasına göre, her sene dünyadaki gıdanın yüzde 14’ü daha satış aşamasına ulaşamadan kayba uğruyor. Perakende satış ve tüketim aşamasında ise gıdaların yüzde 17’sinin kayba uğradığı tahmin ediliyor. FAO’ya göre yaşanan gıda kaybı yıllık 400 milyar dolara mal olurken, gıda kaybı ve israfı birlikte küresel sera gazı salımının yüzde 8’ini oluşturuyor. BM Çevre Programı (UNEP) ve ortak kuruluşu WRAP tarafından hazırlanan Gıda İsrafı Endeks Raporu’na göre ise evler, restoranlar ve dükkanlar arasında üretilen gıdanın yüzde 17’si çöpe atılıyor. Çiftlikler ile tedarik zincirlerinde de gıda kaybı yaşanmasıyla toplamda gıdanın üçte biri hiçbir zaman tüketilmeden israf oluyor.